Chính xác thì nhiếp ảnh ý niệm là gì?

Nhiếp ảnh ý niệm có thể được coi là một thể loại thuộc nhiếp ảnh mỹ thuật, biểu đạt một ý tưởng, tập trung vào ý niệm của bức ảnh hơn hết thảy mọi thứ khác. Mỗi hình ảnh cố gắng truyền tải một thông điệp tới người xem – đó có thể là một lời bình xã hội, một tiếng hét đầy cảm xúc hay một phát ngôn chính trị – thông qua những bức hình được trình bày cẩn thận hoặc thông qua những kĩ thuật xử lý hậu kỳ.

“Tự do”.
Ảnh do Florentina Amon chụp với máy EOS 5D Mark III, ống kính EF50mm f/1.4 USM, f/5, 50 mm, 1/640 giây, ISO250

Một trong những tác phẩm đầu tiên giới thiệu cho thế giới biết đến nhiếp ảnh ý niệm là tấm ảnh của Hippolyte Bayard có tên Chân dung tự chụp như một người chết đuối (Self Portrait as a Drowned Man) được chụp vào năm 1840. Bức ảnh mang tính biểu tượng này là phản hồi của tác giả về việc ông không được ghi nhận là một trong những người tiên phong quan trọng của nhiếp ảnh cũng như kể lại câu chuyện ông “tự dìm chết mình” như thế nào do sự bất công của chính phủ Pháp.

Ngày nay, nhiếp ảnh ý niệm có hai chức năng cơ bản – hoặc là phương pháp luận hoặc là một loại hình nghệ thuật. Nó rất giàu trí tưởng tượng và do đó thường đem lại những hình ảnh khắc họa thực tế bị bóp méo.

Dù bức ảnh dĩ nhiên cần duy trì một mức độ thẩm mĩ nhất định nhưng mục đích cuối cùng của nó vẫn là vẽ nên một bức tranh trong tâm trí người xem để khiến họ suy ngẫm và đưa ra những lý giải của riêng mình.

“Trở về” 
Ảnh do Florentina Amon chụp với máy EOS 5D Mark III, ống kính EF50mm f/1.4 USM, f/1.4, 50 mm, 1/200 giây, ISO200

Nhiếp ảnh ý niệm là một phương pháp luận

Với tư cách là một phương pháp luận, nhiếp ảnh ý niệm nghĩa là tạo ra những hình ảnh phù hợp với một ý niệm, giống như trong chụp ảnh quảng cáo hay ảnh stock, mà ở đó hình ảnh cuối cùng truyền tải một ý niệm được nhận thức trước và được sử dụng như một “sân khấu” cho các ý tưởng.

Chẳng hạn như, hình ảnh một người đàn ông ở dưới một núi đường với mục đích cảnh báo những nguy hại do sử dụng đường đem lại, hay một người đứng dưới một thác nước nhằm biểu thị cảm giác tươi mới mà một người trải nghiệm với một nhãn hàng khăn lau người.

“Đem mây lên trời”
Ảnh do Florentina Amon chụp với máy EOS 5D Mark III, thấu kính EF50mm f/1.4 USM, f/2.2, 50 mm, 1/40 giây, ISO400

Nhiếp ảnh ý niệm là một loại hình nghệ thuật

Với tư cách là một môn nghệ thuật, loại hình nhiếp ảnh này chưa từng được định nghĩa một cách cụ thể. Lần đầu tiên nó xuất hiện trong các môn nghệ thuật là vào những năm 1960 như là một cách để các nghệ sĩ ghi lại quá trình của các công trình nghệ thuật phi nhiếp ảnh khác như nghệ thuật trình diễn hay điêu khắc và họ được coi như những nghệ sĩ ý niệm để phân biệt với nhiếp ảnh gia.

Thời đó, nhiếp ảnh ý niệm chỉ được coi là một cách thể hiện nghèo nàn của các tài năng nghệ thuật bởi việc tạo ra nghệ thuật nhiếp ảnh chất lượng được đánh giá dựa trên kĩ thuật chụp ảnh chứ không phải câu chuyện đằng sau bức ảnh đó. Tuy nhiên, thời gian đã thay đổi và nhiếp ảnh ý niệm là một hình thức nghệ thuật rất được tán dương.

“Che chở”
Ảnh do EOS 5D Mark III, EF50mm f/1.4 USM lens, f/1.4, 50mm, 1/250sec, ISO100 by Florentina Amon chụp với máy EOS 5D Mark III, ống kính EF50mm f/1.4 USM, f/1.4, 50 mm, 1/250 giây, ISO100

Chụp ảnh ý niệm được thực hiện như thế nào ?

Hầu hết các bức ảnh ý niệm là sự tổng hòa các kĩ thuật nhằm truyền tải thông điệp, từ việc sử dụng các ẩn dụ hình ảnh tới tâm trạng của bức ảnh.

Nghệ thuật và nhiếp ảnh ý niệm chạm tới tiềm thức của con người mà ở đó người nghệ sĩ sử dụng hình ảnh mà họ biết rằng sẽ khơi gợi phản ứng và các kết nối cảm xúc từ người xem. Một số nhiếp ảnh gia kết hợp các biểu tượng được biết đến rộng rãi toàn cầu trong các tác phẩm của mình, như sử dụng màu trắng biểu trưng cho sự thuần khiết, hay cố tình dùng sự mơ hồ và chủ quan của những lý giải cá nhân để khơi gợi đối thoại và tranh luận quanh tác phẩm của mình.

Rõ ràng các nhiếp ảnh gia lựa chọn đi sâu vào thể loại này thực sự hiểu cách thức mà con người xử lý thông tin và hình ảnh bởi chỉ khi đó họ mới có thể tạo ra được các tác phẩm có thể đưa con người vươn tới mức sâu hơn.

Tuy nhiên, nói vậy không có nghĩa là các kĩ năng chụp ảnh không quan trọng. Dù linh hồn của nhiếp ảnh ý niệm nằm ở ý tưởng, nhưng nắm được nhiếp ảnh cơ bản là chìa khóa trong việc trình bày. Sử dụng thành thạo ánh sáng, đổ bóng, trình bày và các kĩ thuật xử lý hậu kỳ có thể greatly enhance thông điệp mà nhiếp ảnh gia đang cố gắng truyền tải và giúp khơi gợi phản ứng mong muốn từ người xem.

Theo Mona Teo